Temel Fotoğrafçılık Terimleri 3: Beyaz Dengesi

10 Haz 2018

Fotoğrafçılığın ışıkla alakalı bir alan olduğunu artık hepimiz biliyoruz. İlk yazımızda önemli terimlerden pozlamayı anlatmış, aşırı pozlama veya düşük pozlamanın nelere sebep olduğunu söylemiştik. İkinci yazımızda ise enstantane yani perde hızını anlatmış, ISO değerinden ve diyafram (f-stop) değerinden bahsetmiştik. Üçüncü yazımızda ise artık fotoğrafı düzenleme kısmında işimize yarayacak, bilmemiz gereken terimlerden birine değineceğiz. Bu terimi bilmemiz, fotoğrafı düzenleyebilmemiz açısından önemli.

Kendi çektiğim bir fotoğraf üzerinden bu terimi anlatacağım ve ayarların ne şekilde tepki verdiklerini hep beraber göreceğiz.

Beyaz Dengesi, Sıcaklık

Beyaz dengesi fotoğraf çekildiği anda, çekilen ortamın ışık durumuna göre fotoğrafın sıcaklığının belirlendiği, buna göre fotoğrafın tonlarının ayarlandığı; yani fotoğrafın ne kadar mavi veya sarı tonlra sahip olduğunu gösteren bir değerdir. İngilizce “White Balance” olarak geçen terim için fotoğraf makinalarında kendine özel bir buton bulundurur genelde. WB isimli bu butonu kullanarak fotoğrafınızın beyaz dengesini ayarlayabilirsiniz. Anlayabilmeniz için düzenlenmiş bir fotoğrafın beyaz dengesini yani sıcaklığını hem arttırıp hem azaltalım.

**Ortalama** beyaz dengesine sahip bir fotoğraf. Sıcaklığı ortalama bir değerdedir yani.

Daha **düşük bir beyaz dengesi değerine** sahip, yani sıcaklığı soğuk olan bir fotoğraf örneği.

Daha **yüksek bir beyaz dengesi değerine** sahip, yani sıcaklığı yüksek olan bir fotoğraf örneği.

Fotoğrafın sıcaklık değeri RAW fotoğraflarda genelde 2700 Kelvin Sıcaklık ile 10.000 Kelvin arasında bir değer alabilir. Tahmin edeceğiniz üzere 2700 değeri fotoğraflarda mavi tonlar, bir soğukluk hakimken 10.000 değeri sarı tonlarda, sıcak renkler olacaktır.

Fotoğraflarımızın doğal renkte olmasını istiyorsak Beyaz Dengesini, sıcaklık ayarını, 5500 Kelvin’de tutmaya özen göstermeliyiz. Bu değerde sıcaklık beyaz renklerde bulunur ve renkler sensörün toplayabildiği bilgi kadar doğaldır.

Fotoğraf makinemizde WB butonunun olduğundan bahsetmiştik yukarıda. Bu butonla birlikte, makinanızda tanımlı ayarlar bulunmaktadır. Bu ayarlar bulunduğunuz saatin ve ortamın durumuna göre şu şekilde sıralanabilir. Bu ayarları seçmek size kolaylık sağlayacaktır. İsterseniz bu ayarları kullanmadan manuel olarak ayarlabileceğinizi unutmayın.

Fotoğraf makinelerinde bulunan ön tanımlı beyaz dengesi (WB) çeşitlerinden bazılarının tanımlarını aşağıda bulabilirsiniz.

Otomatik (Auto) – Fotoğraf makinasının sensörünün otomatik olarak atadığı bu sıcaklık değeri çoğu zaman doğru bir değeri gösterir, ancak yanıldığı zamanlar da olabilir elbette. Hangi ısı değerini kullanacağımız bilmiyorsak bu modu kullanmamız doğru olacaktır.
Ampül (Tungsten) – Genellikle iç ışık veyahut ampülün aydınlattığı mekanlarda kullanılabilecek bu beyaz ayarı, 3300 K gibi bir sıcaklık değerine sahiptir. Yani ortam çok az derecede sarı olabileceğinden bu dengeyi ayarlamaya çalışır. Mavimsi bir ton elde ederiz.
Floresan (Fluorescent) – Floresan lambalarının kullandığı ortamlarda seçeceğimiz bu modda beyaz ayarı genelde 4000-5000 Kelvin arasındadır. Yine mavi tonlara sahip bir fotoğraf sıcaklığı elde ederiz.
Gün Işığı (Daylight) – Gün ışığının etkili olduğu mod, dışarıda iken kullanabileceğimiz, en kullanışlı beyaz dengesi ayarıdır. Yukarıda bahsettiğim gibi doğal renkleri yakalayabileceğimiz 5500 K ve çevresindeki değerlerde dolaşır genelde.
Bulutlu (Cloudy) – Çok bulutlu veya kapalı havalarda fotoğrafların soğuk renklere sahip olacağını tahmin edebilirsiniz. Bu yüzden fotoğraflara biraz sıcaklık gerekmektedir. Bu ayarlar gün ışığından biraz daha üst bir beyaz dengesine ulaşabilir, fotoğrafın tonlarını hafif sarıya çevirebilirsiniz.
Flaş (Flash) – Makinanın flaş kullanma durumuna göre, beyaz dengesini ayarladığı moddur.
Gölge (Shade) – İsminden de anlaşılabileceği üzere gölgeli bir ortamda, bir duvarın veyahut ağacın gölgesinde bulunuyorken kullanabileceğiz bu hazır ayarı kullanarak beyaz dengesini ayarlayabilirsiniz.
Seçimli / Özel (Custom) – Çok karmaşık bir ışık ortamında bulunuyorsanız fotoğraf makinesine beyaz rengin hangisi olduğunu gösterirsiniz ve bu seçiminize göre fotoğraf bir sıcaklık skalası belirler. Örneğin çok soğuk bir ortamda gösterdiğiniz beyaz değerinde fotoğraf makinasının algıladığı 10.000 K gibi bir değerde aslında gerçekte 5500 K olabilir. Bu modda kısacası normalizasyon yapar ve buna göre fotoğrafınızın beyaz dengesini ayarlarsınız.
Kelvin: Kelvin değerini kendiniz seçmenizi sağlayan bu modu, genelde orta düzey veya profesyonel fotoğrafçılar kullanmaktadır.

Fotoğraf Makinasında Beyaz Dengesi Nasıl Ayarlanır?

Makinanızda bulunan WB yada “Beyaz Dengesi” isimli ayarın üstüne gelmeniz ve ekran üzerinde yukarı anlattığımız ortam değişkenlerine göre makinanızın beyaz dengesi ayarını yapmanız gerekmektedir. Daha sıcak fotoğraflar istiyorsanız sıcaklık değeri yüksek olmalı, daha soğuk, mavi tonlar istiyorsanız beyaz dengesi ayarını düşük seçmelisiniz.

Unutmayın ki beyaz dengesi ayarını gereğinden fazla yapmak fotoğraflarınızın kalitesini kötü yönde etkiler! Bu yüzden beyaz dengesi ayarını yaparken sıcaklığı fazla arttırmayın veya azaltmayın.

Bir sonraki fotoğrafçılık terimi yazımızda fotoğraf düzenlemek için gerekli diğer terimlerden bahseceğim. Bol fotoğraflı günler dilerim.